Nedir ?
Karanlık madde, evrendeki maddenin büyük çoğunluğunu oluşturan gizemli, ışıksız bir maddedir. Uzmanlar, karanlık maddenin yerçekimi etkilerini on yıllardır gözlemlemiş olsalar da, bilim adamları gerçek doğası konusunda şaşkınlığını koruyor.
Karanlık Madde Nasıl Keşfedildi ?
19. yüzyılın sonlarında, gökbilimciler, evrene dağılmış, sönük yıldızlar veya gaz ve toz gibi görünmeyen maddeler hakkında spekülasyon yapmaya başlamışlardır. Araştırmacıların çoğu, bu gizemli maddenin kozmostaki toplam kütlenin küçük bir bileşeni olduğunu düşündü.
1933 yılına kadar İsviçreli-Amerikalı astronom Fritz Zwicky, uzak galaksilerin birbirleri etrafında, teleskoplarda görülen görünür maddeleri göz önüne alındığında mümkün olandan çok daha hızlı döndüğünü fark etti.
Güneş’in yanından geçen bir kuyruklu yıldız hayal edin. Kuyruklu yıldızın yolunun Güneş’e doğru ne kadar büküleceği iki şeye bağlıdır: ne kadar hızlı hareket ettiği ve Güneş’in yerçekiminin gücü. Yerçekimi yeterince güçlüyse, kuyruklu yıldız bir yörüngede kapana kısılacaktır; değilse veya çok hızlı hareket ediyorsa, kuyruklu yıldız uzaya fırlayacaktır. Zwicky’nin bulduğu, kümenin dış kenarlarındaki galaksilerin, yerçekiminin onları bir yörüngede tutamayacağı kadar hızlı hareket etmeleriydi. Peki onları orada tutan ne olabilir?
Kümedeki gökadaların sayısını ve parlaklığını tahmin etmek, Zwicky’ye yerçekimini hesaplamak için kullandığı kütlenin yaklaşık bir değerini verdi. Tahmini çok küçük olduğu için, göremediği bir kütle olması gerektiğini teorileştirdi ve Karanlık madde adını verdi.
Bu karanlık maddenin bazı garip özellikleri olması gerekirdi. Kütlesi olduğu için yerçekimi kuvveti vardır. Ama onu göremiyoruz, bu da ışığı yaymadığı veya yansıtmadığı anlamına geliyor.
Karanlık Madde Neyden Yapılmıştır ?
Bu bilgi tam olarak bilinmiyor. Uzmanlara göre 14 milyar yıl önce “büyük patlama” sırasında yaratılmış olan temel parçacıklardan yapılmış olmasıdır.
Karanlık Madde Örneği
Karanlık maddenin kanıtı yerçekimi ile yatıyor. Yerçekimi, evreni bir arada tutan kuvvet veya “tutkal” dır. Evrendeki her şey karşılıklı olarak diğer her şeye çekilmektedir. Bilim adamları, görünür evrenin toplam kütlesini hesaplayabildiler. Ayrıca evreni bir arada tutan yerçekimi kuvvetlerini de hesapladılar. Evreni kütleçekimsel olarak birbirine bağlamak için gerekli olan kütleyi açıklamaya yetecek kadar görünür maddenin olmadığıdır. Ek olarak, karanlık madde, diğer nesneler ve hatta ışığın kendisi üzerindeki yerçekimi etkisiyle tespit edilebilmektedir.
