Çoklu kişilik bozukluğu, diğer adıyla dissosiyatif kimlik bozukluğu, psikiyatrik bir rahatsızlıktır. Kişilik parçalanması olarak kendini gösteren rahatsızlık, çocukluk döneminden başlar. Genellikle bir travma ile ortaya çıkmaktadır. Çocukluk döneminde yaşanan şiddet, istismar, fiziksel rahatsızlıklar vs sonucunda çocuk çok etkilenmekte ve bu acıyı zihin dışına itmektedir. Bunu bir savunma mekanizması olarak da değerlendirmek mümkün. Zihin dışına atılan bu parça zamanla kendi içinde evrilerek ayrı bir zihin yapısını oluşturmaktadır. Bu nedenle bu zihin yapısı sanki ayrı bir kişilikmiş gibi davranmaya başlamaktadır. Dolayısıyla da hafıza, düşünme yetisi ve kişinin davranışları bu yeni kimlik tarafından etkilenmektedir.
İleri seviyelerdeki çoklu kişilik bozukluğu toplumun yaklaşık %1’inde bulunmakla beraber, daha hafif seviyedeki çoklu kişilik bozukluğu toplumun %3-5’inde görülmektedir.
Çoklu Kişilik Bozukluğu Belirtiler Nelerdir?
Çoklu kişilik bozukluğunun 3 temel belirtisi vardır. Bunlardan ilki kişinin kimlikler arasında yaptığı konuşmalardır. Bundan dolayı çoklu kişilik bozukluğuna sahip kişi sürekli bir iç ses duyma hali içerisindedir. İkinci belirti ise unutkanlık ve dalgınlık halidir. Bu unutkanlık, olayları uzaktan seyrediyormuşcasına bir davranış hali olabilirken daha ileri seviyede olan biteni hiç hatırlayamama hali de olabilmektedir. Üçüncü belirti ise kişinin zihninde yer alan başka kimliklerin varlığı sebebiyle hastanın davranışlarında ve yüz ifadelerinde gerçekleşen oldukça hızlı değişimlerdir. Kişi çok mutluyken bir anda abartı bir üzgünlük durumuna geçerek ağlamaya başlayabilir veya çok neşeliyken bi anda ufak bir olaya çok öfkelenebilmektedir.
Bu üç temel belirti ile birlikte çoklu kişilik bozukluğuna sahip insanlarda rastlanan belirtiler şunlardır:
- Flash-back yaşantılar
- Yabancılaşma
- Kişinin kendi davranışlarını ve söylediklerinin hatırlamaması
- Uyku bozukluğu
- Yeme bozukluğu
- Tetiktelik duygusu
- Evinde nerden geldiğini bilmediği eşyalar bulma
- Kin tutma eğilimi
- Yalnız kalmayı tercih etme
- Çoğu aktiviteden zevk alamama
- Anlık ve uç duygu değişimleri
- Yalan söylemek
- Sürekli boşluk hissi yaşama
- Yaptıklarından pişman olmama
- Terk edilmekten korkma
- Öfke nöbetleri
- Anılar ve davranışlar arasındaki bağlantı kopukluğu
Bu hastalığa sahip kişiler de kendileriyle alakalı bazı sorunlar olduğunun farkına varabilmekte ve sürekli kendini sorgulamaktadır. ” Sanki içimde farklı davranmama neden olan bir insan var” , ” Yaptıklarıma yorumlar yapan sesler duyuyorum” , ” Kendimi bazı zamanlarda dışarıdan izliyormuş gibi hissediyorum” tarzındaki cümleleri çoklu kişilik bozukluğu olan bir insandan duymak mümkün.
Çoklu Kişilik Bozukluğunun Tedavisi Nasıl Yapılır?
Çoklu kişilik bozukluğu hastalığının bir ilaçlı tedavisi yoktur. İlaçlar sadece belirtileri azaltmaya yaramakta, zihindeki kişilik bölünmelerini bir araya getirememektedir. Bu hastalığın tedavisi ancak uygun psikoterapi yöntemi ile mümkün olmaktadır. Bu psikoterapi yönteminin ne kadar süreceği rahatsızlığın ne zaman fark edildiğine ve kişinin hastalığının derecesine bağlı olarak değişmektedir. Eğer vaka hafif olarak değerlendirilebilinecek bir seviyeye sahipse ortalama 10 seans psikoterapi yeterli olabilmektedir. Fakat eğer kişinin rahatsızlığı çok ileri düzeyde ise bu seans sayısı 50 ve daha fazlasına uzanabilmektedir.
Çoklu kişilik bozukluğunun çoğu semptomu bu psikoterapi esnasında ortaya çıkmaktadır. Yani hasta bu seanslar sürecinde diğer kişiliklerinin farkına varmaya başlamaktadır. Psikoterapi esnasında hastanın kişilikleriyle ayrı ayrı konuşulmaktadır. Terapistin amacı bu kişilikleri birleştirmektir.
Parçalanmış : SPLIT
Çoklu kişilik bozukluğu pek çok kitaba ve filme konu olmuştur. Konu olduğu filmlerden birisi de Split filmidir. M. Night Shyamalan tarafından yönetilen filmde James McAvoy, Anya Taylor-Joy, Betty Buckley gibi oyuncular yer almaktadır. Filmde çoklu kişilik bozukluğu hastalığından muzdarip Kevin’in market çıkışında 3 kız kardeşi kaçırarak onları bodrumunda hapsetmesi anlatılmaktadır. 23 ayrı kişiliğe sahip Kevin, bu farklı kişilikler aracılığı ile kızlarla farklı ilişkiler kurmaktadır. Farklı kişiliklerinin çarpışması ile Kevin’in kafası karışmakta ve tehlikeli bir hale bürünmektedir. Kızlar da kurtulmanın yolunu ararken Kevin’in iyi niyetli olduğunu fark ettikleri kişiliklerini kullanmakta ve tehlikeli kişiliklerinden kaçınmaktadırlar.
Filmin fragmanını izlemek için: Parçalanmış-Split Fragman
Bir önceki yazımızı okumak için : Lanetli Bölge: Bermuda Şeytan Üçgeni
